Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία εκφράζει για ακόμη μία φορά την αποδοκιμασία και την απογοήτευσή της αναφορικά με την απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Κωνσταντίνου Χατζηδάκη με την οποία ρυθμίζεται η άσκηση της θήρας στην Ελληνική Επικράτεια για την κυνηγετική περίοδο 2019-2020, που ξεκινάει σήμερα (βλ. ΦΕΚ 3137/τ. Β’/06.08.2019). Επιπλέον, εκφράζει την απορία της σχετικά με τη σπουδή του Υπουργείου Περιβάλλοντος να αυξήσει την ετήσια συνδρομή των κυνηγών, με την επίκληση της ανάγκης χρηματοδότησης των ιδιωτικών φυλάκων Θήρας των κυνηγετικών οργανώσεων.
Η Ρυθμιστική Απόφαση, εκδοθείσα άλλη μια χρονιά δίχως την τήρηση των αρχών της καλής νομοθέτησης και υπαγορευμένη –και αυτή τη χρονιά– από το κυνηγετικό λόμπι, χαρακτηρίζεται από την ατολμία του ΥΠΕΝ για την προστασία του Τρυγονιού. Με βάση το Διεθνές Σχέδιο Δράσης [1] για το είδος στο οποίο συμμετείχαν δεκάδες μέλη της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει προταθεί ήδη από το Μάιο του 2018 η προσωρινή απαγόρευση της θήρας του πανευρωπαϊκά, έως ότου αναπτυχθεί και τεθεί σε λειτουργία το μοντέλο για την προσαρμοστική διαχείριση της κάρπωσης (adaptive harvest management). Το ΥΠΕΝ, αντί άμεσα να ακολουθήσει το παράδειγμα των Ευρωπαϊκών χωρών , αποφάσισε να συνεχίσει την «πρωτοτυπία» που εισήγαγε με τη Ρυθμιστική Απόφαση της περασμένης χρονιάς, με το «πυροτέχνημα» της μείωσης της κάρπωσης του Τρυγονιού από 12 άτομα ανά εξόρμηση σε 10 και φέτος πλέον σε 8 άτομα. Αποτελεί απορίας άξιο βάσει ποιων δεδομένων και υπολογισμών κατέληξε στην εν λόγω απόφαση.
Η προσωρινή απαγόρευση της θήρας του Τρυγονιού προτάθηκε επειδή οι πληθυσμοί του μειώνονται στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών όπου αναπαράγεται [2]. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN), το Τρυγόνι τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στην Ευρώπη, χαρακτηρίζεται πλέον ως απειλούμενο (Τρωτό) και στην ΕΕ των 28 κατατάσσεται ως «Σχεδόν Απειλούμενο». Παρόλα αυτά, το ΥΠΕΝ συνεχίζει προφανώς να θεωρεί πως η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα με τη διατήρηση του είδους εντός συνόρων, καθώς και πως η θήρευση των Τρυγονιών τα οποία διέρχονται από τη χώρα μας κάθε φθινόπωρο, δεν είναι αρκετή για να επηρεάσει τους πληθυσμούς τους στις χώρες από τις οποίες προέρχονται, αγνοώντας ή παραβλέποντας ακόμη και την έννοια των σωρευτικών επιπτώσεων.
Υπενθυμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη εκκινήσει την προδικαστική διαδικασία και έχει καλέσει τη Γαλλία και την Ισπανία να εντείνουν την προστασία του Τρυγονιού στον δυτικό διάδρομο μετανάστευσης του είδους, όπως απαιτείται από την ενωσιακή νομοθεσία για την προστασία των άγριων πτηνών (Οδηγία για τα Πτηνά — οδηγία 2009/147/ΕΚ). Είναι δεδομένο ότι αν η Ελλάδα συνεχίσει τον δρόμο που έχει επιλέξει και δεν αναλάβει μέτρα προστασίας του βιοτόπου του είδους, θα κληθεί κι αυτή με τη σειρά της να δώσει εξηγήσεις στο πλαίσιο προδικαστικής διαδικασίας. Η χώρα οφείλει να συγκεντρώσει αξιόπιστα δεδομένα για την κατάσταση του είδους και να εφαρμόσει την αρχή της προφύλαξης προβαίνοντας σε προσωρινή απαγόρευση της θήρας του Τρυγονιού. Ελλείψει τέτοιου μέτρου, τίθεται εν αμφιβόλω η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του άρθρου 7 παράγραφος 1 της οδηγίας για τα πτηνά που απαιτεί η θήρα να μην υπονομεύει τις προσπάθειες διατηρήσεως που αναλαμβάνονται στη ζώνη εξαπλώσεως των ειδών. Όλα αυτά βέβαια τη στιγμή που η Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδας ισχυρίζεται ότι το Τρυγόνι βρίσκεται σε ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης…
Πέρα από το Τρυγόνι, συνεχίζεται η θήρα ειδών όπως η Ψαλίδα, παρόλο που τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία [3], τεκμηριώνουν την έντονη πληθυσμιακή κάμψη του είδους στην Ελλάδα. Σημειώνεται επιπλέον ότι όχι μόνο η Ψαλίδα αλλά και άλλα είδη για τα οποία το ΥΠΕΝ επιτρέπει τη θήρευση, όπως η Σαρσέλα, το Γκισάρι, το Σφυριχτάρι, η Καλημάνα και η Κοκκινότσιχλα έχουν ενταχθεί στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της ΕΕ με την ένδειξη «Τρωτό». Για τα ως άνω είδη, και ειδικά για το Γκισάρι και την Καλημάνα, η θήρα θα πρέπει να απαγορευθεί προσωρινά έως ότου εγκριθούν σχέδια διαχείρισης γι' αυτά τα είδη, όπως συζητήθηκε και στην Επιτροπή NADEG (EU Expert Group on the Birds and Habitats Directive).
Για ακόμη μια χρονιά όμως δεν υπήρξε καμία έκπληξη και ως προς το θέμα της διατήρησης του συστήματος των κλιμακωτών ημερομηνιών, κατά παράβαση της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, όπως πολλές φορές έχει επισημανθεί και αγνοηθεί. Για λόγους που δεν σχετίζονται με την περιβαλλοντική διαχείριση (για την ακρίβεια αντιβαίνουν κάθε σχετική λογική!), το κυνήγι των πουλιών συνεχίζει να μην έχει ενιαία λήξη, ενώ εξακολουθεί να ασκείται πέραν της 31ης Ιανουαρίου, κατά την περίοδο που ορισμένα είδη έχουν ήδη ξεκινήσει το μεταναστευτικό τους ταξίδι προς τους τόπους αναπαραγωγής. Ορισμένα είδη δε, όπως ο Κότσυφας, έχουν ήδη εισέλθει στην αναπαραγωγική περίοδο. Εξίσου αδιάφορο στους λαμβάνοντες τις σχετικές αποφάσεις είναι και το γεγονός πως η άσκηση του κυνηγιού τον Φεβρουάριο προκαλεί σημαντική όχληση και σε πλήθος άλλων, μη θηρεύσιμων ειδών, που συνυπάρχουν στον ίδιο βιότοπο. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η θήρα για είδη με παρεμφερή εξωτερικά μορφολογικά χαρακτηριστικά (π.χ. τσίχλες, πάπιες) ενέχει σημαντικό κίνδυνο σύγχυσης κατά την αναγνώριση και ως εκ τούτου πρέπει να λήγει ενιαία προς αποφυγή θανατώσεων μη θηρεύσιμων ειδών.
Δυστυχώς τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ είναι απολύτως αποθαρρυντικά, καθώς σε συνέχεια των προηγούμενων ετών, έτσι και φέτος επέλεξε να κωφεύσει στις τεκμηριωμένες προτάσεις της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ. Επιπλέον, συνέχισε την επιλογή της πλήρους αγνόησης και της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας που παρέθεσε τα δεδομένα τα οποία επιτάσσουν την προσωρινή απαγόρευση της θήρας του Τρυγονιού, ώστε να μην οδηγηθεί το είδος σε πληθυσμιακή κατάρρευση, επιμένοντας σε ημίμετρα που ομολογούν, αλλά δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.
Σημειώσεις:
1. Στο Διεθνές Σχέδιο Δράσης για το Τρυγόνι προτείνεται η ανάπτυξη ενός μοντέλου για την προσαρμοστική διαχείριση της κάρπωσης για τη θήρα του είδους σε κάθε μεταναστευτική του οδό, με βάση πληθυσμιακά δεδομένα και δεδομένα θήρας. Το μοντέλο αυτό θα προτείνει εθνικές και τοπικές καρπώσεις και περιόδους άσκησης θήρας.
Το Διεθνές Σχέδιο Δράσης είναι διαθέσιμο εδώ:
https://www.trackingactionplans.org/SAPTT/downloadDocuments/openDocument?idDocument=49
2. Βάσει νεότερων δεδομένων από το Πρόγραμμα Παρακολούθησης των Κοινών Ειδών, τα οποία συμπεριλήφθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην Εθνική Αναφορά του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος & Αειφόρου Ανάπτυξης με τίτλο «Ελλάδα – Η κατάσταση του περιβάλλοντος 2015 – 2016: Φύση και Βιοποικιλότητα», προκύπτει ότι για την περίοδο 2007-2016, το Τρυγόνι εμφανίζει στην Ελλάδα μείωση του πληθυσμού του (σελ. 3-27, Πίνακας Α3). Κατή Β. (Εκδ.) (2017). «Ελλάδα – Η κατάσταση του περιβάλλοντος 2015 – 2016: Φύση και Βιοποικιλότητα. Εθνική αναφορά». Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, Αθήνα, 180 σελ. Προσβάσιμο από: https://ekpaa.ypeka.gr/
3. Τα δεδομένα για την Ψαλίδα έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο των Μεσοχειμωνιάτικων Καταμετρήσεων Υδρόβιων Πουλιών (ΜΕΚΥΠ), οι οποίες αποτελούν μέρος ενός παγκόσμιου προγράμματος (International Waterbird Census) της Διεθνούς Οργάνωσης Υγροτόπων (Wetlands International) και σε εθνικό επίπεδο συντονίζει στην Ελλάδα η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Πρόκειται για το μακροβιότερο και παγκοσμίου εμβέλειας πρόγραμμα παρακολούθησης της βιοποικιλότητας στον κόσμο. Καταγράφονται κυρίως υδρόβια και παρυδάτια είδη πουλιών που διαχειμάζουν στους υγροτόπους, αλλά και άλλα είδη που έχουν σχέση με αυτούς αν και ανήκουν σε τελείως διαφορετικές οικογένειες όπως αρπακτικά και θαλασσοπούλια. Τα δεδομένα που συλλέγονται επιτρέπουν την εκτίμηση των τάσεων των πληθυσμών και των μεταβολών που παρουσιάζουν οι υγρότοποι.
