Γεννήθηκα, μεγάλωσα και συνεχίζω να ζω στην Αθήνα. Παιδί της πόλης τυπικά, αλλά σε τούτη την έκφραση χωρούν διάφορες ερμηνείες. Γιατί δεν έχει πατώματα, τοίχους, έπιπλα, συσκευές και φωτιστικά το πραγματικό μου σπίτι. Είναι καμωμένο από νερό, χώμα, καλαμιές και βούρλα. Μυρίζει ζωή, έλος κι αλμύρα, μιλάει με ήχους από κύματα, θροΐσματα και φτερουγίσματα και λαμπυρίζει κάτω από τις ακτίνες του ήλιου... Όχι, δεν έγινα Caretaker μιας ΙΒΑ περιοχής λόγω αυξημένης ευαισθητοποίησης, ούτε από έντονη αίσθηση καθήκοντος. Ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα μιας ισχυρής παρόρμησης να προστατεύσω… το σπίτι μου.
Κείμενο: Λίλα Σιμιτζή, Caretaker της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά "Λιμνοθάλασσες Μεγάλο και Μικρό Λιβάρι Ιστιαίας" (IBA109)
Έχοντας εξοχικό στη Β. Εύβοια, σε απόσταση 20 λεπτά με το αμάξι από τα Λιβάρια, δεν μπορώ να καταμετρήσω τις ώρες που έχω περάσει μέσα τους. Χρόνος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο για να συναντήσω πολλά, μη κοινά -για την περιοχή- είδη. Δεν μπορώ φυσικά να συγκρίνω τα Λιβάρια με τους συναρπαστικούς υγρότοπους της Βόρειας Ελλάδας. Ωστόσο, αυτές οι δύο λιμνοθάλασσες έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία… μια αφοπλιστική προσιτότητα. Όλα είναι δίπλα σου, στο επίπεδό σου. Γίνεσαι μέρος τους, καθώς η φύση σε αφομοιώνει…
Το Μικρό Λιβάρι έχει μεγαλύτερη έκταση καλαμιώνων, που ευνοεί πιο κρυπτικά είδη, όπως Νερόκοτες (Gallinula chloropus), Νεροκοτσέλες (Rallus aguaticus), Ψευταηδόνια (Cettia cetti), Ποταμίδες (Acrocephalus sp.). Ο ακριβοθώρητος Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus) επιλέγει αυτή τη λιμνοθάλασσα για την αναπαραγωγή του. Στις βόλτες μου έχω διασταυρωθεί με τον ακόμα πιο ακριβοθώρητο Ήταυρο (Botaurus stellaris), ενώ η συνάντηση με ένα Διπλομπεκάτσινο (Gallinago media) ήταν μια μοναδική εμπειρία. Αξέχαστη θα μου μείνει η επιδρομή των Μουστακογλάρονων (Chlidonias hybrida), στο Βόρειο τμήμα της λιμνοθάλασσας. Κι από τις πιο εντυπωσιακές συναντήσεις, ο Ψαραετός (Pandion haliaetus), που κουβαλούσε εν πτήση έναν ακέφαλο… κέφαλο!
Το Μεγάλο Λιβάρι από την άλλη -ειδικά όταν πέφτει βαρυχειμωνιά- έχει να προσφέρει πολύ μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ειδών, με κυρίαρχους τους Βουβόκυκνους (Cygnus olor), τους Αργυροτσικνιάδες (Casmerodius albus), τα Σφυριχτάρια (Anas penelope), τις Φαλαρίδες (Fulica atra) και τους Καστανοκέφαλους Γλάρους (Croicocephalus ridibundus). Αξιοσημείωτες είναι οι καταγραφές ομάδων Βαλτόπαπιας (Aythya nyroca) και Χαλκόκοτας (Plegadis falcinellus). Μερικά από τα highlights που έρχονται πρώτα στο νου μου, είναι οι χαμηλές πτήσεις ενός Βαλτόμπουφου (Asio flammeus)… H εντυπωσιακή άφιξη μιας ομάδας Αργυρογλάρονων (Chlidonias leucopterus)… Κι ένα από τα πιο φαντασμαγορικά περάσματα εκατοντάδων Κιτρινοσουσουράδων (Motacilla flava -και τα 3 υποείδη), που κυριολεκτικά έβαψαν κίτρινη όλη τη χερσαία έκταση! Άξια αναφοράς είναι τα 6-8 ζευγάρια αναπαραγόμενων Κοκκινοσκέληδων (Tringa totanus) και τα 3-4 Καλαμοκανάδων (Himantopus himantopus).
Γεγονός είναι πως το Μικρό και Μεγάλο Λιβάρι έχουν να δώσουν πολλά. Αλλά -εκτός κι αν κάποιος είναι ιδιαίτερα τυχερός- είναι τόπος που ξεδιπλώνει τα δώρα του αργά και σταδιακά... Παράλληλα όμως, είναι και τόπος που ξεχειλίζει από τη γοητεία του απρόβλεπτου! Ποιος ξέρει λοιπόν τι μπορεί να πεταχτεί από την επόμενη συστάδα; Ή τι μπορεί να κάθεται στο παρακάτω βραχάκι…
Γενικές πληροφορίες:
- Η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά GR109 (SCI: GR2420004) βρίσκεται στο Βόρειο άκρο της Εύβοιας, ακριβώς πάνω σε έναν από τους κύριους διαδρόμους μετανάστευσης των πουλιών που περνούν πάνω από την Ελλάδα. Περιλαμβάνει δύο λιμνοθάλασσες, το Μικρό και το Μεγάλο Λιβάρι, τις εκβολές του ποταμού Ξηριά, καθώς και ένα μέρος του γύρω παράκτιου και θαλάσσιου χώρου
- Από το 1998 εντάσσεται στο δίκτυο NATURA 2000, ενώ τμήμα της περιοχής αποτελεί Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (GR2420007)
- Το Μικρό και Μεγάλο Λιβάρι επικοινωνούν με τη θάλασσα με μικρά στόμια αλλά τροφοδοτούνται κι από πηγές γλυκού νερού και ρέματα. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο οικισμός “Κανατάδικα”
- Το Μικρό Λιβάρι εκτείνεται δυτικά του οικισμού και είναι ιδιόκτητο. Η συνολική του έκταση, 360 στρεμμάτων, αποτελείται από 2 τμήματα υδάτινων επιφανειών και βαλτώδεις εκτάσεις καλαμιώνων και βούρλων
- Το Μεγάλο Λιβάρι βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού κι ανήκει στο δημόσιο. Η έκτασή του είναι 1500 στρ. μοιρασμένα μεταξύ υδάτινης επιφάνειας και βαλτώδους έκτασης με υδροχαρή βλάστηση. Στο Βόρειο άκρο της λιμνοθάλασσας λειτουργεί ιχθυογεννητική μονάδα
- Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες εκτείνονται κατά μήκος όλου του παράκτιου τμήματος των λιμνοθαλασσών, ενώ ο υπόλοιπος περιβάλλων χώρος αποτελείται από υγρά ποολίβαδα, καλλιέργειες και δασικές εκτάσεις
- Σε απόσταση 2 - 2,5 χλμ. ανατολικά από το Μεγάλο Λιβάρι βρίσκεται το Δέλτα του ποταμού Ξηριά.