Τα Όρη Τζένα και Πίνοβο (Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά GR038) σχηματίζουν το κεντρικό τμήμα της οροσειράς της Αριδαίας στον νομό Πέλλας και μαζί με το Καϊμακτσαλάν και το Πάϊκο οριοθετούν τα σύνορα με τα Σκόπια. Βρίσκονται ανατολικά από το Καϊμακτσαλάν (Βόρα) και πρόκειται για δύο πολύ ενδιαφέροντα, αν και όχι τόσο γνωστά, βουνά. Η πρόσβαση σε αυτά γίνεται από τα χωριά Νότια και Περίκλεια για τη Τζένα και από το Βορεινό, τη Θηριόπετρα και το Αετοχώρι για το Πίνοβο. Από το Αετοχώρι μάλιστα, ξεκινά κι ένα ορειβατικό μονοπάτι για τα αλπικά.
Κείμενο: Χρήστος Βλάχος
Η Τζένα και το Πίνοβο, που δείχνουν ομαλότερα βουνά από τον Βόρα, είναι ιδανικοί τόποι την άνοιξη για δρυοκολάπτες. Δασωμένα με οξιές, βελανιδιές και αραιές Καστανιές, είναι τόποι για τον Σταχτή Δρυοκολάπτη Picus canus, τον Μαύρο Δρυοκολάπτη Dryocopus martius, τον Μεσαίο Δρυοκολάπτη Dendrocopos medius αλλά και για τον Λευκονώτη Dendrocopos leucotos. Οι δασωμένες πλαγιές τους φιλοξενούν τη δυσκολοθώρητη Αγριόκοτα Tetrastes bonasia, ενώ τα αλπικά τους λιβάδια, όπως και του Βόρα, την Πετροπέρδικα Alectoris graeca. Οι παρατηρητές των δύσκολων ειδών στην Ελλάδα καλά θα κάνουν να ψάξουν στις γυμνές κορυφές τους τον Χιονόστρουθο Montifringilla nivalis, αλλά μόνο την καλοκαιρινή περίοδο, καθώς τον χειμώνα το είδος κατεβαίνει χαμηλότερα αλλά και η πρόσβαση είναι αδύνατη λόγω χιονιού.
Τα αρπακτικά είναι ένας από τους λόγους που επισκέπτονται την περιοχή οι παρατηρητές πουλιών και οι φωτογράφοι πουλιών, αφού είναι σημαντική περιοχή φωλιάσματος και τροφοληψίας γι’ αυτά. Στους καταρράκτες της Νότιας σίγουρα θα δει κανείς Αετογερακίνα Buteo rufinus, ενώ το μεγάλο φαράγγι του Βορεινού είναι καλό σημείο για τον Χρυσαετό και τους Πετρίτες Falco peregrinus. Εδώ επίσης θα παρατηρήσετε Μαύρο Πελαργό Ciconia nigra, αφού φωλιάζει κάπου στις απόκρημνες πλαγιές. Κοντά στη Θηριόπετρα θα παρατηρήσετε επίσης, με δόση τύχης, τον σπάνιο Βασιλαετό Aquila heliaca και σίγουρα τον Κραυγαετό Aquila pomarina. Στο φαράγγι του Άη Γιάννη, στην περιοχή μεταξύ Βορινού και Θηριόπετρας, είχε δημιουργηθεί μια ταΐστρα για τα αρπακτικά και κυρίως για τον Ασπροπάρη. Έτσι, η περιοχή έχει αποκτήσει ενδιαφέρον για τους λάτρεις των αρπακτικών. Εδώ υπάρχει και Μπούφος Bubo bubo. Μέχρι και το 2004 στην περιοχή παρατηρούνταν τακτικά ένα από τα τελευταία άτομα Γυπαετού που έχουν καταγραφεί στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο κάμπος της Αριδαίας κάθε χειμώνα γεμίζει μικρόπουλα και μαζί μ’ αυτά εμφανίζονται ο Χειμωνόκιρκος Circus cyaneus και το Νανογέρακο Falco columbarius.
Την Έδεσσα τη χωρίζουν από τη Θεσσαλονίκη 90 χιλιόμετρα και μέχρι τη Βέροια, μέσω Εγνατίας οδού, τα χιλιόμετρα μαζεύονται γρήγορα. Από την Αθήνα η απόσταση είναι 570 χλμ., ενώ από την Έδεσσα ως τον Παλιό Άγιο Αθανάσιο 45 χιλιόμετρα και ως τα Λουτρά Λουτρακίου 40, όλα σε ασφάλτινο δρόμο.