Το ρέμα Πυλαίας βρίσκεται στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Η ροή του ξεκινάει από τον Χορτιάτη, το Πανόραμα, περνάει από την Πυλαία και συνεχίζει μέχρι τον Θερμαϊκό. Το ρέμα είναι πλούσιο σε ορνιθοπανίδα. Τα 18 χρόνια που βρίσκομαι εδώ και κάνω καταγραφές κατέγραψα συνολικά 139 διαφορετικά είδη. Ο Δημήτρης Καρακόλης και ο Γιώργος Γουτακόλης πρόσθεσαν στη λίστα αρκετά είδη μιας και ασχολήθηκαν ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα με καταγραφές στο ρέμα. Ανάλογα με την εποχή συναντά κανείς διαφορετικούς φτερωτούς φίλους. Κάποιοι βρίσκονται εδώ καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Κείμενο - Φωτογραφίες: Οδυσσέας Τζημούλης, Μέλος Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας
- Καμπίσια Πέρδικα | Πράσινος Παπαγάλος
Η Καμπίσια Πέρδικα είναι ένα από τα είδη που μπορεί κανείς παρατηρήσει στο ρέμα όλον τον χρόνο. Από αρχές Φεβρουαρίου αρχίζει να απαντάται σε ζευγάρια. Αρχές Μαρτίου χάνονται τα ίχνη της, μιας και αρχίζει το φώλιασμα και την ανατροφή των νεοσσών της. Στο μεταξύ, στα εναπομείναντα χωράφια που δεν χτίστηκαν, μπορούν και κρύβονται πολύ καλά αφού το σιτάρι, το κριθάρι ή τα αγριόχορτα σε άλλες περιπτώσεις, είναι αρκετά ψηλά. Ελεύθερες παρατηρήσεις μπορούν να γίνουν πάλι στα μέσα Ιουλίου, μόλις θεριστούν τα σπαρτά. Τις συναντά κανείς σε κοπάδια μέχρι τέλη Γενάρη, οπότε αρχίζουν πάλι να κινούνται σε ζευγάρια.
Ο Πράσινος Παπαγάλος φωλιάζει στο ρέμα και αρχίζει νωρίς τον Μάρτιο το φλερτάρισμα. Είναι φωνακλάς και δεν μένει απαρατήρητος ακόμη και από τους περαστικούς περιπατητές. Αυτοί βέβαια μένουν έκπληκτοι όταν ακούνε πως ο Πράσινος Παπαγάλος ζει ελεύθερος στην περιοχή και ανήκει πλέον στην άγρια πανίδα της πατρίδας μας! Οι πιο πολλοί πιστεύουν πως πρόκειται για πουλιά που λίγο πριν διέφυγαν από κάποιο κλουβί.
Στους μόνιμους κατοίκους του ρέματος μπορεί να προσμετρήσει κανείς και το Ξεφτέρι, που όταν εμφανίζεται σπέρνει τον πανικό ανάμεσα στα μικρόπουλα. Πολλές φορές το παρατήρησα να γυροπετά πάνω από το ρέμα και μετά να χάνεται στο γειτονικό περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου.
- Φιδαετός | Κουκουβάγια
Άλλα αρπακτικά πουλιά που μπορεί να συναντήσει ο παρατηρητής εδώ είναι το Βραχοκιρκίνεζο, όλον τον χρόνο, και τη Γερακίνα κυρίως τον χειμώνα. Έχουν καταγραφεί περιστασιακές εμφανίσεις Χειμωνόκιρκου, Αετογερακίνας, Πετρίτη, Φιδαετού καθώς και Γερακαετού. Ο Δημήτρης είχε την τύχη να παρατηρήσει και να φωτογραφίσει Θαλασσαετό που γυροπέταξε για λίγο πάνω από το ρέμα και μετά κατευθύνθηκε προς τον Χορτιάτη.
Υπάρχουν ακόμη στη γειτονιά μερικά παλιά σπίτια και αποθήκες που γλίτωσαν την κατεδάφιση για την ανέγερση νέων οικοδομών. Εδώ βρίσκει καταφύγιο η Κουκουβάγια, που δίνει το δικό της ξεχωριστό παρόν. Συχνά την ακούς το σούρουπο στις σκεπές των γειτονικών σπιτιών.
Ο Σταχτοτσικνιάς , ο Πελαργός και ο Αργυροπελεκάνος παρατηρήθηκαν να γυροπετούν πάνω από το ρέμα και να επιστρέφουν πάλι στο γειτονικό ΓΑΛΑ.
Από τα κορακοειδή μόνιμα παρατηρεί κανείς τη Σταχτοκουρούνα, καθώς και την Καρακάξα. Τον χειμώνα συχνά παρατηρούνται στα άχτιστα χωράφια Χαβαρόνια αλλά και Κάργιες. Ο Κόρακας έχει παρατηρηθεί σε μερικές τυχαίες πτήσεις του πάνω από την περιοχή με προορισμό τον Χορτιάτη.
Ο πληθυσμός των Ψαρονιών αυξομειώνεται. Από τον Αύγουστο μέχρι και τον Φεβρουάριο παρατηρούνται μεγάλες ομάδες των 1.000–1.500 ατόμων. Τον Μάρτιο αρχίζουν να χτίζουν τις φωλιές τους και να κάνουν τις επιδείξεις τους στις στέγες των σπιτιών, καθώς και να μιμούνται φωνές άλλων πουλιών.
- Καλόγερος | Γαλαζοπαπαδίτσα
Η Καρδερίνα, ο Φλώρος και το Σκαρθάκι ανήκουν στους μόνιμους κατοίκους του ρέματος. Μάλιστα και τα τρία είδη αισθάνονται πολύ άνετα στην περιοχή και φωλιάζουν εδώ. Έτσι τον Ιούνιο παρατηρούνται συχνά νεαρά άτομα. Λούγαρα συναντώνται πολύ συχνά κατά τη διάρκεια του χειμώνα και βρίσκουν τροφή στα Πλατάνια που βρίσκονται κατά μήκος του ρέματος.
Με τα πρώτα φθινοπωρινά κρύα έρχονται κοντά στο ρέμα ο Σπίνος, ο Κοκκινολαίμης και ο Καρβουνιάρης. Μένουν εδώ μέχρι τα μέσα Απριλίου, οπότε και αποχωρούν για τα πιο ψηλά ή πιο βόρεια για να φωλιάσουν.
Κοκοθραύστης | Τσιφτάς
Χειμερινός επισκέπτης και ο Κοκκοθραύστης. Παρατηρείται σε ικανοποιητικούς αριθμούς και προσφέρεται για φωτογράφηση. Σε κάποια σημεία δίνει και πολύ κοντινά πλάνα ιδιαίτερα όταν τρέφεται με τους καρπούς των Παλιουριών που είναι σχετικά άφθονα στην περιοχή. Ο Κότσυφας, η Κεδρότσιχλα, η Κοκκινότσιχλα και η Γερακότσιχλα συνθέτουν και συμπληρώνουν το χειμωνιάτικο σκηνικό.
Την άνοιξη και το καλοκαίρι αλλάζει το σκηνικό στο ρέμα. Οι πρώτοι καλοκαιρινοί επισκέπτες, τα Σπιτοχελίδονα, έρχονται μερικές χρονιές ακόμη και τέλη Φλεβάρη. Στήνουν το σπιτικό τους σε μια δεκαώροφη πολυκατοικία που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο ρέμα. Σε κάθε μπαλκόνι υπάρχουν 5-6 φωλιές. Έτσι κάθε φορά που διέρχεται κανείς από εκεί, βλέπει να πηγαινοέρχονται τα χελιδονάκια πότε με υλικά επισκευής στην αρχή και αργότερα με τροφή για τους νεοσσούς. Δύο ακόμη από τα πέντε χελιδόνια της πατρίδας μας φιλοξενούνται εδώ στο ρέμα: το Σταβλοχελίδονο και το Μιλτοχελίδονο που αριθμεί αρκετά άτομα.
Μέχρι τέλη Μαρτίου έρχονται και αρχίζουν το φώλιασμα και η Σταχτάρα καθώς και αρκετά άτομα Ωχροσταχτάρας. Έτσι, το ρέμα γεμίζει από τα σφυρίγματά τους μέχρι τέλη με αρχές Οκτώβρη. Να μην παραλείψω και τον Τσαλαπετεινό που φωλιάζει εδώ ανάμεσα στις οικοδομές όπου βρει πρόσφορη θέση. Συχνά παρατηρείται σε κεραίες οικοδομών και ακούγεται το χαρακτηριστικό του «Πουπουπούπ»!
Τον Μάη κάνουν αισθητή την παρουσία τους οι κεφαλάδες. Πιο συχνός ο Αετομάχος αλλά παρόντες είναι και ο Κοκκινοκεφαλάς, ο Σταχτοκεφαλάς καθώς και ο Παρδαλοκεφαλάς σε κάποιες λίγες καταγραφές. Φέτος την άνοιξη είχαμε την τύχη να φιλοξενήσουμε στο ρέμα τη Χαλκοκουρούνα. Επίσης κατά την εαρινή μετανάστευση κατέγραψα εδώ και πολλούς διερχόμενους επισκέπτες όπως τον Στραβολαίμη, τον Καστανολαίμη και τη Βαλτοποταμίδα.
Οι μυγοχάφτες δίνουν το δικό τους παρόν με πιο πολυπληθή τον Σταχτομυγοχάφτη, χωρίς να εξαιρούνται και ο Μαυρομυγοχάφτης καθώς και ο Κρικομυγοχάφτης. Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο ο Σταχτομυγοχάφτης έχει τόσο συχνή παρουσία που εδώ, ανάμεσα στους παρατηρητές πουλιών, τον ονομάζουμε... ο «σπάνιος»!
Σταχτοσουσουράδα | Σπιτοσπουργίτης
- Τον Σεπτέμβρη πλημμυρίζει το ρέμα με Θαμνοφυλλοσκόπους που διέρχονται από εδώ και κάνουν μια καλή στάση για να τραφούν και να συνεχίσουν το ταξίδι τους για τον Νότο.Οι σουσουράδες, που κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού έφυγαν για πιο ψηλά, επιστρέφουν και πάλι στο ρέμα. Συναντάς, έτσι, σε κάθε βήμα και μια Σταχτοσουσουράδα, ενώ οι Λευκοσουσουράδες βρίσκονται παντού.
Το ρέμα της Πυλαίας, πολύ κοντά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, είναι ένας πολύ καλός προορισμός για να ασχοληθεί κανείς με την παρατήρηση πουλιών. Θα σας περιμένουμε!