Κείμενο: Ζώτου Μαριλένα, 17 ετών, 1ο ΓΕΛ Σπάτων, Eλλάδα
Η ζωή στα περίχωρα ήταν ανέκαθεν προνομιούχα σε σχέση με τη ζωή στο κέντρο της πόλης. Η ποιότητα του αέρα, η επαφή με την φύση και η αποχή από τη χαώδη καθημερινότητα του κέντρου έχουν θετικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία των κατοίκων. Ως κάτοικοι των Σπάτων μπορούμε να επιβεβαιώσουμε αυτήν την άποψη. Στη Βραυρώνα, γειτονική περιοχή μας, εκεί όπου η μεγαλοπρέπεια του Ναού της Αρτέμιδας συνυπάρχει αρμονικά με την ανυπέρβλητη ομορφιά της φύσης και τον υγρότοπο, ο άνθρωπος κατάφερε να διαταράξει αυτή την ισορροπία και να αυξήσει το αποτύπωμά του.
Η δράση μας στον υγρότοπο της Βραυρώνας έγινε σε συνεργασία με την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία μόλις τον Μάρτιο, όταν έγινε δυνατή η μετακίνησή μας, η οποία προηγουμένως ήταν αδύνατη λόγω των υγειονομικών μέτρων. Κατά τη δράση μας, εξερευνήσαμε την περιοχή και τους φυτικούς θησαυρούς της, κάναμε ορνιθοπαρατήρηση και συλλέξαμε τα απορρίμματα σε μία προσπάθεια να δώσουμε στον χώρο την εικόνα που του αρμόζει, την εικόνα ενός κέντρου ζωής, βιοποικιλότητας.
Σαρσέλες και Κιρκίρια στον υγρότοπο Βραυρώνας - Φωτογραφία του μαθητή της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 1ου ΓΕΛ Σπάτων, Χρήστου Τσιάκου
Ο υγρότοπος της Βραυρώνας έχει μία πλούσια βιοποικιλότητα. Η υπεύθυνη της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ κ. Ρ. Τρίγκου, Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος, μας ξενάγησε στον υγρότοπο και μας έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για τη σημασία του στο ευρύτερο οικοσύστημα. Το υγροτοπικό οικοσύστημα από το οποίο διέρχεται και εκβάλλει ο ποταμός Ερασίνος, ο οποίος έχει νερό όλο τον χρόνο, φιλοξενεί πολυάριθμα είδη χλωρίδας και πανίδας. Η περιοχή καλύπτεται από θαμνώνες, δάση πεύκης αλλά και από παραδοσιακά φυτά όπως σύκα, ελιές και σταφύλια. Λόγω του ποταμού αποτελεί ένα μοναδικό παραλιακό υγρότοπο με αρμυρίκια, ξυλώδη ποώδη βλάστηση και βούρλα δημιουργώντας έναν «μεσογειακό θαμνώνα». Αλεπούδες, νυφίτσες και κουνάβια έχουν φτιάξει τις φωλιές τους κοντά στον υγρότοπο, ενώ τα γλυκά νερά αποτελούν το κατάλληλο οικοσύστημα διαβίωσης πολλών ψαριών με σημαντικότερο το Αττικόψαρο, ένα μικρό ψάρι του γλυκού νερού με πολύ περιορισμένη εξάπλωση.
Με την ορνιθοπαρατήρηση αντιληφθήκαμε τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Κάθε χρόνο μεταναστεύουν προς την Ευρώπη 2 δισεκατομμύρια πουλιά που έρχονται από την Αφρική στην Ευρώπη. Ο «διάδρομος» πάνω από τον υγρότοπο αποτελεί σημαντικό σταθμό για τα μεταναστευτικά πουλιά. Από τα 456 είδη πουλιών που ζουν στην Ελλάδα 230 είδη ζουν ή περνούν από τον υγρότοπο της Βραυρώνας, ο οποίος αποτελεί μαζί με τον ελότοπο της Αρτέμιδας σημαντική στάση για τα μεταναστευτικά πουλιά. Κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης βρίσκουν καταφύγιο στον υγρότοπο ερωδιοί όπως ο Μικροτσικνιάς αλλά και άλλα πουλιά όπως το Τρυγόνι, ο Κούκος και ο Συκοφάγος. Μια περιήγηση στον χώρο αρκεί για να αισθανθεί κάποιος το θαύμα της ζωής.
Αργυροτσικνιάς - Φωτογραφία του μαθητή της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 1ου ΓΕΛ Σπάτων, Χρήστου Τσιάκου
Παρόλο που η περιοχή αποτελεί προστατευόμενη περιοχή Νatura 2000, η κατάσταση της δεν συμβαδίζει με τον τίτλο της. Πλαστικά, απορρίμματα ακόμη και μπάζα βρίσκονταν σκορπισμένα μέχρι την επέμβαση της περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου μας, του 1ου Γενικού Λυκείου Σπάτων.
Καθώς κατευθυνόμασταν προς τον υγρότοπο παρατηρήσαμε εκσκαφείς να πραγματοποιούν έργα. Το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, στο πλαίσιο κατασκευής «αντιπλημμυρικού έργου» στο ρέμα Ερασίνου, έχει προχωρήσει σε αποψίλωση και εκσκαφή δεκάδων στρεμμάτων υγροτοπικών εκτάσεων στην περιοχή. Θα ακολουθήσει η κατασκευή δύο φραγμάτων, από τα οποία το κυρίως φράγμα θα έχει ύψος 19,5 μέτρα και πλάτος 300 μέτρα. Το ρέμα Ερασίνου θα εκτραπεί στην περιοχή Natura των εκβολών, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο [1]. Η καταστροφή του Ερασίνου μας ευαισθητοποίησε όλους, καθώς οι επιπτώσεις του στην περιοχή είναι σημαντικές. Εξαιτίας αυτών των παρεμβάσεων θα υποβαθμιστεί η βιοποικιλότητα του ρέματος και θα εξαφανιστούν απειλούμενα είδη όπως το ενδημικό Αττικόψαρο, καθώς το φράγμα θα συγκρατεί νερό και φερτά υλικά τα οποία τροφοδοτούν και συντηρούν τον υγρότοπο και την παράκτια ζώνη [2]. Επιπλέον το έργο δεν προσφέρει κάποια αντιπλημμυρική προστασία στον αρχαιολογικό χώρο γιατί, όπως επιβεβαιώνουν οι αρχαιολόγοι, ο χώρος πλημμυρίζει από την άνοδο του υδροφόρου ορίζοντα και όχι από την υπερχείλιση του ποταμού [3]. Συνεπώς το μαγευτικό κάλλος της περιοχής θα φθαρεί άσκοπα.
Η εικόνα της καταστροφής που αντικρίσαμε μας οδήγησε στην διεξαγωγή έρευνας στα Γυμνάσια και Λύκεια της ευρύτερης περιοχής. Τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήσαμε με την χρήση ερωτηματολογίου σε σχολεία της περιοχής μας δηλώνουν ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων έχει επισκεφτεί τον υγρότοπο όμως το 70% δεν γνώριζε για τα έργα στον Ερασίνο που θα οδηγήσουν στην υποβάθμιση του υγρότοπου. Μας συγκίνησε ιδιαίτερα ότι το 86 % των συμμετεχόντων θα έπαιρνε μέρος σε δράσεις για να εμποδιστεί η καταστροφή.
Γράφημα από την έρευνα που διεξήγε η Περιβαλλοντική Ομάδα του 1ου ΓΕΛ Σπάτων
Πρέπει λοιπόν εμείς οι νέοι να γίνουμε η αλλαγή. Να συνεργαστούμε και να δράσουμε ενημερώνοντας τις κοινότητες μας για την καταστροφή που συντελείται ενώνοντας τις φωνές μας για να διασώσουμε τους υγρότοπους που «πληρώνουν» το τίμημα της «ανάπτυξης». Εμείς οι νέοι δηλώνουμε παρόντες και έτοιμοι να προστατεύουμε την φύση με κάθε μέσο και ζήλο και να επιδιώκουμε την προστασία της βιοποικιλότητας. Στόχος μας πρέπει να είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η φύση μπορεί να επιβιώσει χωρίς ανθρώπους το αντίθετο όμως είναι ανέφικτο.
H Ομάδα του 1ου ΓΕΛ Σπάτων μαζί με την Ρ. Τρίγκου & τη Δ. Παπαχριστοπούλου από την εκπαιδευτική ομάδα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ κατά την επίσκεψή τους στον υγρότοπο της Βραυρώνας
[1] πηγή: https://ecopress.gr/
[2] Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία (webinar στις 5.4.2022)
[3] Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία (webinar στις 5.4.2022)