Με τις Yπ’ Aρ. 2365, 2366/ 2022 Αποφάσεις του, το Συμβούλιο της Επικρατείας βάζει τέλος στα σενάρια για τη λεηλασία μίας από τις πιο κρίσιμες οικολογικά περιοχές των Αγράφων!
Αίσιο τέλος φαίνεται να μπαίνει στη δεκαετή περιπέτεια για τη διάσωση του εμβληματικού αυχένα της Νιάλας, στην καρδιά της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (περιοχή NATURA 2000) των Aγράφων, με πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο κλήθηκε να κρίνει τη νομιμότητα της απόφασης της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας βάσει της οποίας απορρίφθηκε ο νέος σχεδιασμός των έργων και αποφάνθηκε θετικά ως προς αυτή, καθιστώντας έτσι αδύνατη την εκτέλεση των σχεδιαζόμενων έργων. Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, πιστή στον καταστατικό της σκοπό και στην υπόσχεση που έχει δώσει για ένα καλύτερο μέλλον για τα πουλιά, τη φύση και τον άνθρωπο, συμμετείχε στις σχετικές δίκες μαζί με πλήθος φορέων και συλλογικοτήτων.
Ασφαλώς πρόκειται για μια λαμπρή στιγμή του περιβαλλοντικού αγώνα, η οποία αξίζει ιδιαίτερης μνείας! Πρόκειται για εξέλιξη που μπορεί και πρέπει να αποτελέσει οδηγό και για άλλα έργα ΑΣΠΗΕ που βρίσκονται υπό αξιολόγηση σε κορυφές των Αγράφων, όπως στη γειτονική Καζάρμα και στην (ψηλότερη κορυφή των Αγράφων!) Καράβα.
Συγκεκριμένα, με τις υπ’ αρ. 2365 και 2366 αποφάσεις του, το Δικαστήριο προέβη σε ορισμένες πολύ αξιόλογες διαπιστώσεις:
- Ορθά, νόμιμα και επαρκώς αιτιολογημένα το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκρινε ότι οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των σχεδιαζόμενων έργων χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά σημαντικές, επομένως δεν μπορεί να τεκμηριωθεί με βεβαιότητα ότι το σχεδιαζόμενο έργο δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου, κατά τις επιταγές του άρθρου 6 παρ. 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Η εγκατάσταση και λειτουργία ενός Αιολικού Σταθμού εντός ή πλησίον οικοτόπου υποτάσσεται στο τελικό αποτέλεσμα της δέουσας εκτίμησης και αξιολόγησης, το οποίο επιτρέπει στην αδειοδοτούσα αρχή να εγκρίνει την αδειοδότηση του έργου μόνον εάν δεν παραμένουν αμφιβολίες ως προς την απουσία επιβλαβών συνεπειών του συγκεκριμένου έργου για την ακεραιότητα του τόπου και, αντιστρόφως, επιβάλλει στην αρχή να μην εγκρίνει την αδειοδότηση εάν παραμένουν αμφιβολίες. Εν προκειμένω, τα μέτρα μετριασμού κρίθηκαν ως ανεπαρκή για την άρση των αμφιβολιών ή ακόμη και ως επιβλαβή.
- Ορθά, νόμιμα και επαρκώς αιτιολογημένα επεσήμανε η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας ότι τα σχεδιαζόμενα έργα, ενόψει των χαρακτηριστικών τους και της θέσης τους, θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν, ως προς τη δέουσα εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στη συγκεκριμένη ΖΕΠ, ως ενιαίο έργο, εφόσον οι δύο ΑΣΠΗΕ μοιράζονται τα ίδια συνοδά έργα, βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους (λιγότερο από 4 χλμ.), εμπίπτουν σε περιοχή τροφοληψίας του είδους Όρνιο (Gyps fulvus), είδους χαρακτηρισμού της ΖΕΠ και είδους ευαίσθητου στις προσκρούσεις, ενώ ανάμεσα στους δύο ΑΣΠΗΕ βρίσκεται μία από τις σημαντικότερες περιοχές κούρνιας του είδους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Περαιτέρω, το ΣτΕ έκρινε ότι η εξέταση των αθροιστικών - συνεργιστικών επιπτώσεων με τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και Ειδικές Οικολογικές Αξιολογήσεις (ΕΟΑ) του 2020 ήταν ανεπαρκής. Επομένως, η πλημμέλεια αυτή αρκεί από μόνη της να δημιουργήσει εύλογη αβεβαιότητα για την επιρροή του έργου στην ακεραιότητα του οικοτόπου.
- Οι κατ’ εξοχήν αρμόδιες για τη δέουσα εκτίμηση και αξιολόγηση υπηρεσίες είναι η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ και ο κατά τόπον αρμόδιος Φορέας Διαχείρισης, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, πλέον τοπική Μονάδα Διαχείρισης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
- Η διακοπή της λειτουργίας των Α/Γ με τη θέση σε λειτουργία σχετικού συστήματος, ως μέτρο αντιμετώπισης των σχετικών επιπτώσεων από τη λειτουργία τους, είναι πιο αποτελεσματική (και οικονομικά προσιτή) μόνο όταν απαιτείται σε περιορισμένη και προβλέψιμη χρονική περίοδο. Δεν υπάρχει ακόμη γενική συναίνεση ότι το εν λόγω μέτρο είναι αποτελεσματικό. Απαιτείται περισσότερη έρευνα και εξέλιξη των ραντάρ που ανιχνεύουν την κίνηση των πουλιών και των συστημάτων εντοπισμού μέσω βίντεο για τη βελτίωση της απόδοσης, της εφαρμοσιμότητας και της αξιοπιστίας. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ευλόγως κρίθηκε από το αρμόδιο Υπουργείο ότι τα συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης, δεν αρκούν στη συγκεκριμένη περίπτωση για να άρουν εντελώς τις αμφιβολίες για την επιρροή του έργου στην ακεραιότητα του οικοτόπου (βλ. σχετικά και την Ανακοίνωση της Επιτροπής της 18.11.2020 «Έγγραφο καθοδήγησης για τα έργα αιολικής ενέργειας και τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία της φύσης»).
Οι πολύ σημαντικές αυτές αποφάσεις του ΣτΕ, αν και κλείνουν ένα μέτωπο που απειλούσε με τον πιο ευθύ τρόπο την ακεραιότητα της ΖΕΠ των Αγράφων και τα προστατευόμενα σε αυτή πουλιά, δεν συνεπάγονται αυτόματα τη διάσωση των Αγράφων από τα Αιολικά. Αυτή ακριβώς την περίοδο εγκαθίστανται ανεμογεννήτριες στον αυχένα του Τύμπανου και σε υψόμετρο 1.500 μέτρων (!), σε μία περιοχή επίσης μεγάλης οικολογικής σημασίας και φυσικού κάλλους, που απλά έτυχε να βρίσκεται ελάχιστα χιλιόμετρα εκτός της περιοχής NATURA. Παράλληλα, τουλάχιστον οκτώ (8) ακόμα ΑΣΠΗΕ στον ευρύτερο ορεινό όγκο των Αγράφων έχουν υποβληθεί για αδειοδότηση τον τελευταίο χρόνο και παραμένει άγνωστο αν και πότε θα υποβληθούν για αδειοδότηση οι ακόμα δεκάδες ΑΣΠΗΕ με βεβαίωση παραγωγού.
Αξίζει, επίσης να σημειωθεί πως οι εν λόγω αποφάσεις έρχονται σε μία κρίσιμη στιγμή κατά την οποία τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνουν νομοθετικά μέτρα για την ταχεία αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ, υπό το πρόσχημα των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων, αψηφώντας όσα έχουν κατακτηθεί βάσει των Οδηγιών για τη φύση.
