Η χρήση μολύβδινων σκαγιών εντός και περιμετρικά των υγροτόπων είναι πλέον επίσημα παράνομη σε 30 χώρες σε όλη την Ευρώπη.
Η σχετική απαγόρευση τέθηκε σε ισχύ στις 15 Φεβρουαρίου 2023, μετά από διετή περίοδο που είχε δοθεί σε 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς και στην Ισλανδία, τη Νορβηγία και το Λιχτενστάιν προκειμένου να ληφθούν έγκαιρα όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης.
Η απαγόρευση των μολύβδινων φυσιγγίων αποτελεί μια σημαντική νίκη για τη φύση και την άγρια ζωή, τους υγρότοπους αλλά και όλες τις Οργανώσεις-εταίρους της BirdLife International που εργάζονται για πάνω από δύο δεκαετίες για την εφαρμογή του μέτρου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η καθολική αυτή απαγόρευση στους ευρωπαϊκούς υγρότοπους θα έχει σημαντικά οφέλη για τη βιοποικιλότητα στην Ευρώπη αλλά και για τη δημόσια υγεία –μιας και η έκθεση σε μόλυβδο, λόγω της υψηλής του τοξικότητας, ενέχει σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους, ιδιαίτερα για τα παιδιά.
Τα μολύβδινα σκάγια συνιστούν σοβαρή απειλή για όλα τα είδη οργανισμών που διαβιούν στους υγρότοπους, ειδικά για τα υδρόβια πουλιά που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στον κίνδυνο μολυβδίασης. Είδη όπως πάπιες και χήνες, μπερδεύουν τα σκάγια με πετραδάκια, τα οποία χρησιμοποιούν για να διευκολύνουν την πέψη τους, με αποτέλεσμα να καταπίνουν ένα θανάσιμο μέταλλο. Σύμφωνα με τα στοιχεία, έως και ένα εκατομμύριο υδρόβια πουλιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από μολυβδίαση στην ΕΕ, ενώ μεγάλος αριθμός αρπακτικών και πτωματοφάγων ζώων πέφτουν θύματα δευτερογενούς δηλητηρίασης. Την ίδια ώρα, σε ετήσια βάση, έως και 5.000 τόνοι σκαγιών μολύβδου καταλήγουν λόγω της θήρας στο νερό και το έδαφος των ευρωπαϊκών υγροτόπων, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πλέον ασφαλείς και οικονομικά προσιτές επιλογές (π.χ. ατσάλινα σκάγια).
Στην Ελλάδα η απαγόρευση έχει τεθεί σε ισχύ ήδη από το 2013. Μάλιστα, η χώρα μας είχε ανταποκριθεί στις προτάσεις της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και ήταν μία από τις πρώτες χώρες που προχώρησε στην υιοθέτηση του σχετικού μέτρου. Σχεδόν μία δεκαετία μετά, η Ελλάδα δεν έχει υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία, ενώ δεν αξιοποίησε ούτε τη διετή περίοδο προσαρμογής που δόθηκε σε όλες τις χώρες για την προετοιμασία σχετικών εργαλείων για την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης και της αποτροπής περιστατικών δηλητηρίασης της άγριας ζωής στους υγρότοπους.
«Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ και όλοι οι εταίροι της BirdLife, μπορούμε από σήμερα να κοιτάμε με λίγη περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον των υγροτόπων και των υδρόβιων πουλιών στην Ευρώπη. Ωστόσο, μας προβληματίζει ιδιαίτερα η αδράνεια της Ελληνικής Πολιτείας που, μία δεκαετία μετά, παραμένει ανέτοιμη να εφαρμόσει αποτελεσματικά την απαγόρευση, όπως καταδεικνύει και το γεγονός ότι συνεχίζουν να δηλητηριάζονται από μόλυβδο υδρόβια πουλιά κάθε χρόνο στους ελληνικούς υγροτόπους, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δηλητηρίαση 30 Φοινικόπτερων (Φλαμίγκο) στο Δέλτα Αξιού. Η προστασία των ευαίσθητων υγροτοπικών οικοσυστημάτων από μια τέτοια απειλή είναι καθήκον όλων μας και βλέπουμε στην καινούρια ευρωπαϊκή νομοθεσία την ευκαιρία να επιτευχθεί η πολιτική βούληση που απαιτείται για να εξασφαλιστεί κάτι τέτοιο», δήλωσε η Νάντια Σιδέρη-Μανώκα, Υπεύθυνη Πολιτικής για Προστασία Ειδών της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ.
Δυστυχώς, η απαγόρευση της χρήσης μολύβδινων σκαγιών δεν επεκτείνεται πέραν των υγροτόπων. Μολύβδινα βλήματα που χρησιμοποιούνται στο κυνήγι και την υπαίθρια σκοποβολή, καθώς και μολύβδινα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε αλιευτικά βαρίδια και δολώματα θα εξακολουθήσουν να δηλητηριάζουν το περιβάλλον.Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει σύντομα. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων εκτίμησε τους κινδύνους που εγκυμονούν για την υγεία και το περιβάλλον αυτές οι δραστηριότητες και τα εργαλεία και συμπέρανε ότι είναι δικαιολογημένος ένας περιορισμός σε επίπεδο ΕΕ.
Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, ως εταίρος της διεθνούς ομοσπονδίας BirdLife International, θα συνεχίσει να υποστηρίζει και να μάχεται για ένα αύριο απαλλαγμένο από τοξικά στο φυσικό περιβάλλον και για μια Ευρώπη που θα δείχνει στη φύση και την ανθρώπινη υγεία τον σεβασμό που της αξίζει.
Σημειώσεις:
1. Η απαγόρευση χρήσης μολύβδινων σκαγιών στους ευρωπαϊκούς υγρότοπους απορρέει από τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH).
2. Όλες οι χώρες στις οποίες εφαρμόζεται ο κανονισμός REACH θα πρέπει να επιβάλλουν την απαγόρευση της κατοχής και χρήσης μολύβδινων φυσιγγίων σε υγρότοπους ή σε απόσταση 100 μέτρων από αυτούς, όπως ορίζονται από τη σύμβαση Ραμσάρ. Η σύμβαση Ραμσάρ ορίζει τους υγρότοπους ως "περιοχές με έλη, βάλτους, τύρφη ή νερό, φυσικές ή τεχνητές, μόνιμες ή προσωρινές, με νερό στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό, συμπεριλαμβανομένων περιοχών θαλάσσιων υδάτων των οποίων το βάθος στην άμπωτη δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα". (Άρθρο 1.1 της Σύμβασης)
3. Στην Ελλάδα απαγορεύεται η χρήση σκαγιών μολύβδου για τη θήρα πουλιών σε πάσης φύσεως υγροτοπικά οικοσυστήματα από την 1η Σεπτεμβρίου 2013 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, “Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών”, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ» (ΦΕΚ 1495/6-9-2010), άρθρο 8 παρ. 4].
4. Κείμενο της BirdLife Europe σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις του μολύβδου.
5. Εναλλακτικές λύσεις στη χρήση των μολύβδινων σκαγιών αποτελούν τα σκάγια από ατσάλι, βολφράμιο ή τουγκστένιο, βισμούθιο και τα επινικελωμένα. Επιπλέον πληροφορία (στα αγγλικά) στο: https://europeanhuntingexperts.org/.
6. Στοιχεία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων για τα μολύβδινα σκάγια είναι διαθέσιμα στο: https://echa.europa.eu/el/hot-topics/lead-in-shot-bullets-and-fishing-weights.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Γεωργία Αλεξοπούλου, Υπεύθυνη Επικοινωνίας & Τύπου Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας | τηλ. 210 8227937 | galexopoulou[@]ornithologiki.gr
