Η ελληνική επικράτεια βιώνει μια σειρά από πρωτόγνωρες διαδοχικές καταστροφές. Η ελληνική φύση υποφέρει από τα 1,6 εκατομμύρια στρέμματα καμένης δασικής έκτασης και τις πρόσφατες εκτεταμένες πλημμύρες. Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, περιουσίες και υποδομές αναδεικνύουν με τραγικό τρόπο την ανάγκη για δραστικές αλλαγές στον τρόπο που προστατεύουμε και διαχειριζόμαστε το περιβάλλον.
Την ίδια ώρα ωστόσο, βάσει όσων έχουν δημοσιοποιηθεί, προκύπτει η πρόθεση της Πολιτείας να θέσει προς νομοθέτηση ρύθμιση, βάσει της οποίας θα επιτρέπεται η κατά περίπτωση δόμηση εκτός σχεδίου, έως ότου ολοκληρωθούν τα υπό εκπόνηση και χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ειδικά και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια.
Η εκτός σχεδίου δόμηση αποτελεί μια ελληνική ιδιαιτερότητα άγνωστη στα ευρωπαϊκά κράτη. Φαίνεται όμως ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να ανέχεται τη συνεχή καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος μέσω διαφόρων μικροπολιτικών εξυπηρετήσεων με εγκληματική αδιαφορία. Τονίζεται ότι η ελληνική φύση αποτελεί στυλοβάτη της αειφόρου ανάπτυξης και απειλείται με ολέθριες συνέπειες. Επιπρόσθετα, είναι σαφές ότι η εκτός σχεδίου δόμηση, εκτός από την περιβαλλοντική υποβάθμιση που προκαλεί, αυξάνει και την τρωτότητα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος σε φυσικές καταστροφές και γενικότερα στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) με τις 176/2023, 992/2023, 1206/2023 αποφάσεις του επαναβεβαίωσε πάγια νομολογία του υπέρ της ανάγκης σχεδιασμού και της αρχής ότι στις εκτός σχεδίου περιοχές η δόμηση μόνο κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, δυνάμενη και να απαγορεύεται ολικά ή μερικά ή να επιτρέπεται υπό ιδιαιτέρως αυστηρούς όρους και περιορισμούς, προσαρμοσμένους στην ιδιαίτερη φύση κάθε περιοχής. Τόσο οι πρόσφατες, όσο και η αναμενόμενη νομοθετική πρωτοβουλία, αποτελούν αμφίβολης αποτελεσματικότητας ακροβασίες που δεν στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και επιχειρούν απλώς να παρακάμψουν τη νομολογία, μέσω μιας προβληματικής διαδικασίας “αναγνώρισης οδών”.
Η δραστική διασφάλιση του φυσικού πλούτου της χώρας προϋποθέτει τον άμεσο και δραστικό περιορισμό της δόμησης εκτός σχεδίου, σε συμμόρφωση και με τις αποφάσεις του ΣτΕ. Μέχρι την ολοκλήρωση των Ειδικών και Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, απαιτείται η έκδοση οδηγιών από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς τους μελετητές και επιβλέποντες των παραπάνω σχεδίων, οι οποίες θα προσδιορίζουν με σαφήνεια και μεθοδικότητα την ανάγκη προστασίας του τοπίου, της φύσης και της αγροτικής γης, αλλά θα δίνουν επίσης έμφαση στα ζητήματα μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική κρίση και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών.
Οι συνυπογράφουσες Περιβαλλοντικές Οργανώσεις κρίνουν άμεση και απαραίτητη την κατάργηση της ακατανόητης δυνατότητας της εκτός σχεδίου δόμησης και την βελτίωση των ειδικών αδειοδοτικών καθεστώτων για οικιστική ανάπτυξη στην ύπαιθρο, βάσει των αρχών της αειφορίας, της συνταγματικής επιταγής για συνεισφορά της ιδιοκτησίας στην πολεοδομική ενεργοποίηση και του ορθολογικού χωρικού σχεδιασμού. Παραμένουν στη διάθεση των αρμοδίων για εποικοδομητικό διάλογο, με διάθεση εξασφάλισης της εφαρμοσιμότητας των προτεινόμενων διατάξεων καθώς και του αισθήματος της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις
1. ΑΝΙΜΑ
2. ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ
3. ΑΡΧΕΛΩΝ
4. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
5. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
6. Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία
7. Εταιρία Προστασίας Πρεσπών
8. Καλλιστώ
9. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
10. Greenpeace
11. MEDASSET
12. WWF Ελλάς
