Πάνω από 500 MW ανεμογεννητριών υπό αδειοδότηση στους κρίσιμους βιότοπους των γυπών
Εξαιρετικά δυσοίωνο προβλέπεται το μέλλον των απειλούμενων ειδών γυπών Όρνιου και Γυπαετού στην Κρήτη, την πλέον σημαντική περιοχή για τα είδη αυτά στην Ελλάδα, στην απευκταία περίπτωση που εγκριθούν τα έργα αιολικής ενέργειας που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε διαδικασία εξέτασης των αδειοδοτικών φακέλων.
Η μεγαλύτερη απειλή προέρχεται από τους συνολικά 10 ΑΣΠΗΕ ισχύος 456 MW (!) της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ (6 ΑΣΠΗΕ στην Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) Χανίων και 4 ΑΣΠΗΕ στις ΠΕ Ηρακλείου και Λασιθίου), οι μελέτες (ΜΠΕ) των οποίων βρίσκονται σε διαβούλευση στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), μέχρι 22/4 και 15/4 αντίστοιχα. Όλοι οι ΑΣΠΗΕ σχεδιάζεται να εγκατασταθούν σε ορεινές περιοχές που αποτελούν πολύ υψηλής σημασίας βιότοπους για τους γύπες, σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα και τη χαρτογράφηση που υλοποιήθηκε από το Πρόγραμμα LIFE IP 4 NATURA στο πλαίσιο της εφαρμογής του Εθνικού Σχέδιου Δράσης για τους γύπες [1]. Ορισμένοι από τους ΑΣΠΗΕ, μάλιστα, βρίσκονται σε μικρή απόσταση από θέσεις φωλιάσματος και του Γυπαετού, είδους που είναι Κρισίμως Κινδυνεύον και στον ελλαδικό χώρο επιβιώνει πλέον μόνο στην Κρήτη!
Η σημασία των περιοχών εγκατάστασης για τους γύπες προκύπτει αβίαστα και από τα ίδια τα αποτελέσματα των εργασιών πεδίου, που περιλαμβάνονται στις σχετικές μελέτες: σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις έχουν καταγραφεί εκατοντάδες διελεύσεις γυπών από τις θέσεις εγκατάστασης! [2] Παρ’ όλα αυτά, προβαίνοντας σε λογικά άλματα και ατεκμηρίωτες παραδοχές περί μεγάλης αποτελεσματικότητας των μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων, οι μελέτες καταλήγουν στη «διαπίστωση» ότι δεν θα θιγούν σοβαρά οι πληθυσμοί των γυπών, αποφεύγοντας, φυσικά, να περιλάβουν στις αναμενόμενες επιπτώσεις και τον εκτοπισμό των πουλιών από τους πλέον κατάλληλους για αυτά βιότοπους.
Εδώ ακριβώς προκύπτει και η μεγάλη αντίφαση, καθώς η διοίκηση με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68086/2149 - 09.08.2021 έχει δεσμευτεί να βάλει άμεση ανάσχεση της περαιτέρω δραματικής μείωσης των πληθυσμών των γυπών, μέσω της μείωσης της θνησιμότητας, και να λάβει μέτρα όχι μόνο για τη διατήρηση των κρίσιμων ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής, διασποράς και τροφοληψίας, αλλά και τη βελτίωσή τους [3]. Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε σκέψη περί αδειοδότησης των αιολικών αυτών από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) καταστρατηγεί με βάναυσο και μη αντιστρεπτό τρόπο τις προβλέψεις της εν λόγω νομοθετικής πράξης, που το ίδιο το ΥΠΕΝ έχει εκδώσει.
Ακριβώς τα ίδια, βεβαίως, ισχύουν και για τους 3 ΑΣΠΗΕ ισχύος 55 MW της εταιρείας ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΚΡΗΤΗΣ ΕΛΙΚΑ Α.Ε. στη ΝΑ Κρήτη, ο φάκελος του οποίου επίσης βρίσκεται υπό εξέταση: το έργο χωροθετείται σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από την αποικία του όρνιου στο Φαράγγι Καψά (ΠΕ Λασιθίου) και επομένως σε ζώνη Πολύ Υψηλής ευαισθησίας για το είδος. Σημειώνεται ότι η ακτίνα των 5 χιλιομέτρων από φωλιές μεγάλων αρπακτικών θεωρείται βιβλιογραφικά ως ελάχιστη ζώνη αποκλεισμού εγκατάστασης ανεμογεννητριών και η ελάχιστη αυτή απόσταση αυτή έχει υιοθετηθεί και στην ελληνική νομοθεσία για την προστασία του απειλούμενου γύπα Ασπροπάρη [4].
Καλούμε ακόμη μια φορά τη Διοίκηση και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να μη συναινούν αφενός σε έργα ΑΠΕ που υλοποιούνται εις βάρος της Φύσης και κατά παράβαση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας [5], αφετέρου σε αναπτυξιακά σχέδια που μετατρέπουν την ορεινή Κρήτη από μοναδικό φυσικό καταφύγιο της άγριας ζωής, σε ένα εκτεταμένο βιομηχανικό πεδίο.
Σημειώσεις:
[1] Σύμφωνα με την έκθεση «Προσδιορισμός κρίσιμων ενδιαιτημάτων (χαρτογράφηση ευαισθησίας) του Όρνιου στην Ελλάδα», οι συγκεκριμένοι ΑΣΠΗΕ εμπίπτουν εντός των Ζωνών Κρίσιμης/Πολύ υψηλής και Υψηλής ευαισθησίας (Ζώνες Α και Β), για τις οποίες η εγκατάσταση νέων ανεμογεννητριών κρίνεται δραστηριότητα μη συμβατή με τους στόχους του Εθνικού Σχέδιου Δράσης για τους γύπες.
[2] Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, στα δύο τεύχη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) για το συγκρότημα ΑΣΠΗΕ στην ΠΕ Χανίων, καταγράφηκαν 528 και 2.361 διελεύσεις όρνιων από τις θέσεις εγκατάστασης, σε 50 ημέρες πεδίου (επομένως χιλιάδες σε ετήσια βάση)!
[3] Στην ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68086/2149 αναφέρονται ως ειδικοί στόχοι του Σχεδίου Δράσης για τους γύπες (μεταξύ άλλων) τα εξής:
- Η διατήρηση της υπάρχουσας αναπαραγωγικής κατανομής των ειδών και η άμεση ανάσχεση της περαιτέρω δραματικής μείωσης των πληθυσμών τους μέσω της μείωσης της θνησιμότητας τους σε εθνικό επίπεδο και κατά προτεραιότητα σε περιοχές του Δικτύου ΝATURA 2000.
- Η χωρική αποτύπωση και διατήρηση των κρίσιμων ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής, διασποράς και τροφοληψίας, και η βελτίωσή τους.
[4] Στην ΚΥΑ 43236/1053 – 25.10.2017 «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στην Ελλάδα» προβλέπεται πως «για την αποτροπή και ελαχιστοποίηση του κινδύνου θνησιμότητας που προκαλείται από τις ανεμογεννήτριες, καθορίζονται σε ειδικούς χάρτες, ζώνες αποκλεισμού εγκατάστασης και λειτουργίας ΑΣΠΗΕ σε ακτίνα κατ’ ελάχιστον 5 χλμ γύρω από τις υφιστάμενες φωλιές του Ασπροπάρη».
[5] Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκαλέσει την Ελλάδα για μη συμμόρφωσή με το δίκαιο της ΕΕ κατά τον σχεδιασμό έργων αιολικών πάρκων, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι έργα που εγκρίνονται βάσει του ισχύοντος «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» δεν συμμορφώνονται με την ενωσιακή νομοθεσία.
