Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία καταγγέλλει την καταστρατήγηση κάθε έννοιας προστασίας και πρόληψης ζημίας του προστατευόμενου Σπιζαετού κατά την αδειοδότηση Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στο νησί της Άνδρου.
Διάτρητες ορνιθολογικές μελέτες αποτέλεσαν τον δούρειο ίππο για να δοθεί το πράσινο φως στην κατασκευή δύο ΑΣΠΗΕ με 11 ανεμογεννήτριες στη νότια Άνδρο. Συγκεκριμένα, οι ΑΣΠΗΕ χωροθετούνται στις περιοχές Φραγκάκι – Ράχη Ξηροκόμπι, εντός περιοχής του δικτύου Natura 2000 και σε απόσταση αναπνοής από φωλιά Σπιζαετού, είδος απειλούμενο με εξαφάνιση στη χώρα μας.
Το νησί της Άνδρου φιλοξενεί τρία ζευγάρια Σπιζαετού, γεγονός που το καθιστά μία από τις σημαντικότερες περιοχές για το είδος στην Ελλάδα, αν αναλογιστεί κανείς ότι συνολικά απαντούν 100-140 ζευγάρια στον Ελλαδικό χώρο, με το είδος να παρουσιάζει τάσεις μείωσης. Ο Σπιζαετός σημειώνει μείωση της τάξης του 30% τα τελευταία 54 χρόνια στην Ε.Ε., ενώ βασικές απειλές αποτελούν η ηλεκτροπληξία, η πρόσκρουση σε ηλεκτροφόρα καλώδια και ανεμογεννήτριες, η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων του, η όχληση κοντά στις θέσεις φωλιάσματος, οι διανοίξεις δρόμων και άλλα έργα, καθώς και η καταδίωξη από τον άνθρωπο.
Η περιοχή, στην οποία έχουν ήδη αρχίσει οι εργασίες κατασκευής του ενός Αιολικού Σταθμού, ακριβώς λόγω της μεγάλης σημασίας της για τον Σπιζαετό, περιλαμβάνεται στις περιοχές του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «LIFE Διατήρηση και Διαχείριση του πληθυσμού του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο (LIFE Bonelli eastMed)» στο οποίο συμμετέχει ως εταίρος και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Διαπιστώνεται ότι τόσο από παλαιότερα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, όσο και από τις εργασίες πεδίου που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE για τον Σπιζαετό, οι ΑΣΠΗΕ χωροθετούνται σε πλήρη επικάλυψη με την επικράτεια του Σπιζαετού. Τα δεδομένα της τηλεμετρίας από τους πομπούς που έχουν τοποθετηθεί σε Σπιζαετούς στο πλαίσιο του Προγράμματος αποδεικνύουν την κρισιμότητα αυτού του χώρου για το είδος.
Νεαρός Σπιζαετός στην Άνδρο κατά την τοποθέτηση δορυφορικού πομπού στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE Bonelli eastMed
Με αφετηρία τη διαθέσιμη επομένως επιστημονική γνώση, την κοινή λογική αλλά και τα προβλεπόμενα της νομοθεσίας, θα περίμενε κανείς πως οι αδειοδοτήσεις δύο ΑΣΠΗΕ σε μια τόσο σημαντική περιοχή θα είχαν μηδενικές πιθανότητες πραγμάτωσης. Αντιθέτως, τα έργα εγκρίθηκαν (!), παρά το γεγονός ότι οι μελέτες που έχουν εκπονηθεί από το 2011 και έπειτα στην περιοχή πάσχουν από σωρεία ελλείψεων δεδομένων και μεθοδολογικών σφαλμάτων, όπως περιγράφεται αναλυτικά στη σχετική επιστολή του Προγράμματος LIFE Bonelli eastMed προς το ΥΠΕΝ και τις λοιπές αρμόδιες αρχές τον Σεπτέμβριο του 2020. Ενδεικτικά, παρά τον εντοπισμό φωλιάς Σπιζαετού σε απόσταση 600 μέτρων από ανεμογεννήτρια, οι μελετητές καταλήγουν, μεταξύ άλλων, ότι η λειτουργία του ΑΣΠΗΕ δεν θα επηρεάσει αρνητικά το είδος ή τον βιότοπό του! Τα αυθαίρετα αυτά συμπεράσματα έρχονται σε αντιδιαστολή με κάθε υπόδειγμα μέτρων πρόληψης και προστασίας για το είδος και σε καμία περίπτωση δεν παρέχονται επαρκείς επιστημονικές εξηγήσεις σχετικά με την εξαγωγή τους. Αντιστοίχως, εσφαλμένες είναι και οι προτάσεις των μελετητών σχετικά με τους περιβαλλοντικούς όρους οι οποίοι κρίνονται ως απολύτως ανεπαρκείς για την προστασία του Σπιζαετού.
Η περίπτωση της Άνδρου αποτελεί δυστυχώς ακόμη μία περίπτωση οφθαλμοφανούς περιβαλλοντικής υποβάθμισης στη χώρα μας, όπου δύνανται να αδειοδοτούνται ΑΣΠΗΕ δίπλα από φωλιές απειλούμενων πουλιών με την κατάθεση ελλιπών μελετών και την υποστήριξη επιστημονικά αβάσιμων συμπερασμάτων, αποτελώντας ένα επικίνδυνο τετελεσμένο το οποίο μπορεί να επαναληφθεί στο μέλλον σε άλλες, ανάλογης σημασίας, περιοχές της χώρας με καταστροφικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς απειλούμενων ειδών. Την ίδια στιγμή, είναι παραλογισμός να χρηματοδοτούνται προγράμματα προστασίας προστατευόμενων ειδών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την επίσημη συμμετοχή του Υπουργείου Περιβάλλοντος - Ελληνικού Κράτους, και ταυτόχρονα να εγκρίνονται έργα που αποτελούν ευθεία απειλή για τα συγκεκριμένα είδη και συνεπάγονται μετά βεβαιότητας τον εκτοπισμό τους.
Περισσότερες πληροφορίες:
1. Σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), στο νησί της Άνδρου ήδη υπάρχουν ή σχεδιάζονται συνολικά 12 ΑΣΠΗΕ με 352 χερσαίες και 87 υπεράκτιες ανεμογεννήτριες (Α/Γ) (http://www.rae.gr/geo/ πρόσβαση 30/6/2020).
2. Στη νότια Άνδρο, στις περιοχές Φραγκάκι – Ράχη Ξηροκόμπι που αποτελούν τμήμα της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Άνδρου με κωδικό GR4220028 και ονομασία «Άνδρος: κεντρικό και νότιο τμήμα, γύρω νησίδες και παράκτια ζώνη» εντοπίζεται η μία από τις τρεις ενεργές επικράτειες του είδους. Η πρόταση της εταιρίας «GREEK WINDPOWER Α.Ε.» (GWP), για δημιουργία Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) μέσω της εγκατάστασης πέντε (5) Ανεμογεννητριών (Α/Γ), ισχύος 3 MW εκάστη στη θέση «Φραγκάκι», έλαβε τον Μάρτιο 2020 Άδεια Παραγωγής και Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) τον Απρίλιο 2018. Σε συνέχεια της ΑΕΠΟ, φορείς και σύλλογοι της Άνδρου κατέθεσαν αίτημα ακύρωσης της εν λόγω απόφασης στο Συμβούλιο της Επικρατείας αλλά και αυτό απορρίφθηκε (4/12/2019). Παράλληλα, στην ίδια θέση, σχεδιάζεται και δεύτερος ΑΣΠΗΕ συνολικής ισχύος 21,6 MW αποτελούμενος από έξι (6) ανεμογεννήτριες (Α/Γ), ισχύος 3,6 MW εκάστη, της εταιρείας ΑΚΤΙΝΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ.
3. Πληροφορίες για το πρόγραμμα LIFE «Διατήρηση & Διαχείριση του πληθυσμού του Σπιζαετού (Aquila fasciata) στην Ανατολική Μεσόγειο» (LIFE Bonelli eastMed) είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του προγράμματος: https://www.lifebonelli.eu
4. Η επιστολή του Προγράμματος LIFE Bonelli eastMed προς τις αρμόδιες αρχές τον Σεπτέμβρη του 2020 είναι διαθέσιμη εδώ.
5. Μπορείτε να δείτε τις κινήσεις των Σπιζαετών με δορυφορικούς πομπούς, στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE Bonelli eastMed, στο: https://www.lifebonelli.eu/el/tilemetria
6. Σύμφωνα με τον ν. 4014/2011, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων εντός του δικτύου Natura 2000, προβλέπεται η υποβολή και αξιολόγηση «Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης» (ΕΟΑ). Η ΕΟΑ συνοδεύει τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ). Περιλαμβάνει ουσιαστικά τη δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου ή της δραστηριότητας στις περιοχές Natura βάσει του άρθρου 6 (3) της ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
7. Άρθρο 6, παράγραφος 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ή Οδηγίας για τους Οικοτόπους, όπως είναι ευρέως γνωστή: «Κάθε σχέδιο [ή έργο], μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του τόπου, το οποίο όμως είναι δυνατόν να επηρεάζει σημαντικά τον εν λόγω τόπο, καθεαυτό ή από κοινού με άλλα σχέδια [ή έργα], εκτιμάται δεόντως ως προς τις επιπτώσεις του στον τόπο, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησής του. Βάσει των συμπερασμάτων της εκτίμησης των επιπτώσεων στον τόπο και εξαιρουμένης της περίπτωσης των διατάξεων της παραγράφου 4, οι αρμόδιες εθνικές αρχές συμφωνούν για το οικείο σχέδιο [ή έργο] μόνον αφού βεβαιωθούν ότι δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου περί του οποίου πρόκειται και, ενδεχομένως, αφού εκφρασθεί πρώτα η δημόσια γνώμη».
8. Αναφορικά με τις Ειδικές Οικολογικές Αξιολογήσεις, παρόλες τις ελλείψεις και τα σφάλματα, οι ίδιοι οι μελετητές αναφέρουν μία θέση φωλιάσματος να εντοπίζεται σε απόσταση 600μ. από υποψήφια τοποθεσία ανεμογεννήτριας (#4) του ήδη αδειοδοτημένου ΑΣΠΗΕ. Ακόμα όμως κι έτσι, οι ΕΟΑ καταλήγουν πως η λειτουργία ΑΣΠΗΕ: «α) δεν θα επηρεάσει το καθεστώς διατήρησής της ΖΕΠ, β) η λειτουργία των Α/Γ δεν θα προκαλέσει την καθυστέρηση ή την διακοπή των στόχων διατήρησης της ΖΕΠ, γ) δεν θα μειωθεί το μέγεθος του πληθυσμού του είδους ή ο βαθμός διατήρησης των βιοτόπων του, και δ) δεν συντρέχει λόγος εξέτασης αντισταθμιστικών μέτρων».
9. Το Δικαστήριο της Ε.Ε., σε νομολογία του [υπόθεση Waddenzee (C-127/02, σκέψεις 52-54, 59)], έχει επισημάνει ότι «Οι αρμόδιες εθνικές αρχές, λαμβανομένης υπόψη της δέουσας εκτιμήσεως των επιπτώσεων του σχεδίου επί του οικείου τόπου, σε σχέση με τον σκοπό της διατηρήσεως αυτού του τόπου, επιτρέπουν την άσκηση αυτής της δραστηριότητας μόνον υπό την προϋπόθεση ότι έχουν διαμορφώσει την πεποίθηση ότι αυτή δεν θα έχει επιβλαβείς συνέπειες για την ακεραιότητα του συγκεκριμένου τόπου. Μια τέτοια πεποίθηση διαμορφώνεται όταν δεν υφίσταται καμία εύλογη αμφιβολία από επιστημονικής απόψεως, ως προς την απουσία τέτοιων επιπτώσεων».
10. Απο Natura σε νταμάρι – Πολιτιστική και οικολογική καταστροφή στο όνομα των ανεμογεννητριών στην Άνδρο (ThePressProject): https://thepressproject.gr/apo-natura-se-ntamari-politistiki-kai-oikologiki-katastrofi-sto-onoma-ton-anemogennitrion-stin-andro/?fbclid=IwAR2dxOV3wyJzPxVlSnwtvjiDKynnnuib-PZwGep0d9smMwruVaW__fpaej0#.X8JhAIzemjA.facebook
Το Πρόγραμμα LIFE Bonelli eastMed «Διαχείριση και Διατήρηση των Πληθυσμών του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο» (LIFE17 NAT/GR/000514) στοχεύει στην αντιμετώπιση των πιο κρίσιμων απειλών για τον Σπιζαετό στην Ελλάδα και την Κύπρο, μέσω της εφαρμογής στοχευμένων δράσεων διατήρησης και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού διεθνούς δικτύου διατήρησης του Σπιζαετού στις χώρες υλοποίησης του Προγράμματος, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το Πρόγραμμα υλοποιείται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, την Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας της Κύπρου, το Τμήμα Δασών Κύπρου και την εταιρεία Περιβαλλοντικών Συμβούλων NCC ΕΠΕ σε 24 περιοχές Natura 2000 στην Ελλάδα και την Κύπρο, για την περίοδο 2018-2023, με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Ρούλα Τρίγκου, Συντονίστρια Επικοινωνίας Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας | Τηλ.: 210 8228704 | rtrigou[at]ornithologiki.gr
