Πρόγραμμα LIFE για τον Σπιζαετό

Προπαρασκευαστικές δράσεις κατάρτισης της Ομάδας του Προγράμματος σε βέλτιστες πρακτικές και μεθοδολογίες πεδίου για α) τη μελέτη του είδους, β) τις επιτόπιες παρεμβάσεις και γ) την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων. Επίσης, σύνταξη επιχειρησιακών σχεδίων για τις δράσεις παρακολούθησης που αφορούν: α) τις περιοχές αναπαραγωγής και διασποράς, β) τις απειλές του είδους στις περιοχές υλοποίησης του έργου όπως και τη σύνταξη σχεδίου αναπαραγωγής και μεταφοράς.

α) Συλλογή δεδομένων σχετικά με τη δημογραφία του είδους στις χώρες της ανατολικής Μεσογείου (απογραφή πληθυσμών, χαρτογράφηση επικρατειών, ηλικιακή σύνθεση, βιωσιμότητα κ.α.) ενώ παράλληλα θα μελετηθεί η οικολογία αναπαραγωγής του είδους και θα διερευνηθούν πιθανές επιπτώσεις από τον ανταγωνισμό με συμπάτρια είδη αρπακτικών όπως ο Χρυσαετός

β) Συλλογή δεδομένων σχετικών με τη χωρική κατανομή του είδους στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η δράση αυτή στοχεύει στην περιγραφή των προτύπων χρήσης χώρου (spatial use patterns) των ενήλικων και ανήλικων Σπιζαετών, στη διερεύνηση των κατάλληλων περιοχών αναπαραγωγής του είδους και τον έλεγχο της συνδεσιμότητας των πληθυσμών. Κύρια μέθοδος υλοποίησης των δράσεων παρακολούθησης είναι η τηλεμετρία, Το Πρόγραμμα προβλέπει την τοποθέτηση περισσότερων από 100 πομπών δορυφορικής παρακολούθησης μέχρι την ολοκλήρωση του, το 2023

γ) Συλλογή μορφομετρικών δεδομένων, δειγμάτων γενετικού υλικού και μελέτη των διατροφικών συνηθειών του Σπιζαετού

δ) Συλλογή δεδομένων σχετικών με την όχληση του είδους στις θέσεις φωλεοποίησης

ε) Υπολογισμός της τροφικής διαθεσιμότητας στις περιοχές αναπαραγωγής και διασποράς αλλά και ανάλυση δειγμάτων από τα συνηθέστερα είδη που αποτελούν λεία του Σπιζαετού για την ύπαρξη καταλοίπων τοξικών και άλλων επιβλαβών χημικών ουσιών.

στ) Χαρτογράφηση Ευαισθησίας για το είδος τόσο στις περιοχές αναπαραγωγής όσο και διασποράς, η οποία ως στόχο θα έχει την ανάδειξη των πλέον ευαίσθητων για το είδος περιοχών σε Ελλάδα και Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα εξάπλωσης και συνδυάζοντάς τα με τον εντοπισμό των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (υφιστάμενων και μελλοντικών) μέσα σε αυτές. Ο Χάρτης Ευαισθησίας για τον Σπιζαετό έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο το οποίο θα επιτρέψει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χωροθέτηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι απειλές για το είδος.

Οι κύριες δράσεις διατήρησης του Προγράμματος περιλαμβάνουν:

• Δράσεις για τη μείωση της όχλησης

Προκειμένου να μειωθεί η όχληση στις σημαντικές περιοχές για το είδος, το πρόγραμμα έχει σχεδιάσει την υλοποίηση των εξής δράσεων:

α) Παρακολούθηση περιοχών φωλεοποίησης από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες με στόχο τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τις πηγές και την ένταση της όχλησης αλλά και άμεσες παρεμβάσεις προς αποτροπή αυτής όταν κρίνεται απαραίτητο.

β) Απαγόρευση κυκλοφορίας σε επιλεγμένους δρόμους του δασικού δικτύου.

γ) ρύθμιση των αθλητικών δραστηριοτήτων και άλλων δραστηριοτήτων αναψυχής (αναρρίχηση, αεραθλητισμός κτλ) σε ευαίσθητες περιοχές κατά την περίοδο αναπαραγωγής του Σπιζαετού. Ιδιαίτερα όσον αφορά στις αναρριχητικές δραστηριότητες, το Πρόγραμμα στοχεύει στην ανάπτυξη ενός χάρτη ευαισθησίας ο οποίος θα επιτρέπει την ενημέρωση της αναρριχητικής κοινότητας σχετικά με τις περιοχές οι οποίες απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και στις όποιες ενδεχομένως, οι σχετικές δραστηριότητες θα πρέπει να αποφεύγονται κατά την αναπαραγωγική περίοδο.

δ) Ρύθμιση κυνηγετικής δραστηριότητας και Oριοθέτηση / επαναξιολόγηση Καταφυγίων Άγριας Ζωής (περιοχών ΚΑΖ).

• Δράσεις που στοχεύουν στην αύξηση της διαθεσιμότητας της λείας στις επικράτειες αναπαραγωγής μέσω:

α) Καλλιέργειας εγκαταλειμμένων αγροτικών εκτάσεων εντος των περιοχών αναπραγωγής του Σπιζαετού

β) Κατασκευής ή συντήρησης ποτιστρών για την αγρία πανίδα.

γ) Δημιουργίας ανοιγμάτων σε δάση και θαμνότοπους.

δ) Ρύθμισης των κυνηγετικών δραστηριοτήτων μέσω εφαρμογής τοπικών ή περιορισμένων χρονικά απαγορεύσεων θήρας.

• Δράσεις που στοχεύουν στη μείωση των φαινομένων άμεσης θανάτωσης σε επικράτειες αναπαραγωγής και περιοχές διασποράς

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του Προγράμματος, έχουν προγραμματιστεί οι παρακάτω δράσεις:

α) Εγκατάσταση μονωτήρων σε πυλώνες και σημαντήρων στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας

β) Εγκατάσταση κατασκευών σε δεξαμενές νερού για την αποφυγή φαινομένων πνιγμού

γ) Μείωση των δευτερογενών φαινομένων δηλητηρίασης με την ίδρυση Ομάδων Ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά

δ) Υποστήριξη των διαδικασιών περίθαλψης ατόμων του είδους σε κέντρα αποκατάστασης

• Δημιουργία Οδηγού Καλής Πρακτικής και Εργαλείου Χωρικής Σχεδίασης σχετικά με τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την εγκατάσταση Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, καθώς και παροχή κατευθυντήριων γραμμών για υποδομές και άλλα δυνητικά επιβλαβή έργα ανάπτυξης

• Εγκαθίδρυση και λειτουργία του Δικτύου Ανατολικής Μεσογείου για το Σπιζαετό (EMBoNet).

Το δίκτυο θα συμπεριλαμβάνει χρήστες γης, αρμόδιες αρχές και περιβαλλοντικές οργανώσεις από Ελλάδα, Κύπρο αλλά και χώρες της ευρύτερης περιοχής, χωρισμένες σε τρεις θεματικές ομάδες. Πρόκειται για μια σύγχρονη και πολυεπίπεδη δράση διατήρησης η οποία αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο για την προστασία του είδους στην ευρύτερη περιοχή. Στις δραστηριότητες του δικτύου θα συμπεριλαμβάνονται συμμετοχικές δράσεις αύξησης ικανοτήτων, εκπαιδευτικές ημερίδες και δράσεις συνεργατικού σχεδιασμού μέτρων διατήρησης στις οποίες θα συμμετάσχουν από κοινού οι τα εμπλεκόμενα μέρη.

• Παρακολούθηση των επιπτώσεων των δράσεων του Προγράμματος στον Σπιζαετό, τις οικοσυστημικές λειτουργίες και υπηρεσίες και αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της υλοποίησης του Προγράμματος

• Δράσεις επικοινωνίας και ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης του κοινού

Οι Δράσεις αυτές θα στοχεύουν στην αύξηση της αναγνωρισιμότητας του Σπιζαετού από το ευρύ κοινό και ενημέρωση αυτού για τις απειλές που αντιμετωπίζει το είδος και τη σημασία του Δικτύου Natura 2000 για την προστασία του περιβάλλοντος. Αναλυτικότερά οι επί μέρους δραστηριότητές θα συμπεριλαμβάνουν:

α) Τη δημιουργία ιστότοπου, ενημερωτικού υλικού, ενημερωτικών πινακίδων, εκλαϊκευμένης αναφοράς, τα οποία θα προωθηθούν σε εκστρατείες ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης του κοινού

β) Την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών και των εκπαιδευτικών μέσω της δημιουργίας στοχευμένου Προγράμματος και υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

γ) Τη δικτύωση με αντίστοιχα προγράμματα LIFE

δ) Την υλοποίηση του σχεδίου αναπαραγωγής και μεταφοράς